-Piše: Milan Mišić

Ovo što se upravo dešava u Americi podsjeća na neki film o brzom propadanju jedne velike države.

Najmoćniju silu u tom filmu prvo pogađa epidemija novog virusa koja za nekoliko mjeseci odnosi više od 100.000 života. Mjere koje vlasti zavode da bi se obuzdala zdravstvena kriza urušavaju ekonomiju – za stotinu dana bez posla ostaje 40 miliona ljudi. A, na kraju, stradanje jednog crnca u rukama policije izazove masovne građanske nemire zbog kojih se neka vrsta vanrednog stanja, sa upotrebom suzavca i gumenih metaka protiv demonstranata, uvodi u 28 od 50 federalnih država. Istovremeno glavni lik, na predsjedničkim izborima izabrani vođa nacije, ove vatre ne gasi, nego ih svojom retorikom i akcijama dodatno raspiruje...

Građanska pobuna u Americi, koja je predmet globalne pažnje, uglavnom se opisuje kao rasna, jer povod je još jedna žrtva u Americi uobičajene policijske brutalnosti prema afroameričkoj manjini, ali teško je previdjeti i njene klasne elemente.

Prema statistici, policija je od 2015. do 2019. u svojim intervencijama godišnje ubijala u prosjeku oko hiljadu Amerikanaca, a među tim žrtvama je tri puta više Afroamerikanaca nego bijelaca.

Afroamerikanci čine 12 odsto od 330 miliona stanovnika SAD, ali njihov udio u zaraženima novim virusom korona je 26 odsto, kao i 23 odsto među podleglima.

Neproporcionalno ih je pogodila i ekonomska kriza: 44 odsto crnih Amerikanaca je ili ostalo bez radnih mjesta (uglavnom su zaposleni u slabije plaćenom uslužnom sektoru koji je pandemijom najviše pogođen – i u kojem nije moguće da se radi od kuće) ili je moralo da prihvati smanjenje zarade zbog redukovanog obima posla. Čak 73 odsto crnačkih porodica nema pritom ušteđevinu za crne dane.

„Ubija nas Kovid, ubija nas policija i ubija nas ekonomija”, sažeo je ovu dramu jedan učesnik demonstracija.

Rasne ekonomske nejednakosti vidljive su u svim aspektima života. U stanovanju, na primjer: samo 44 odsto crnačkih domaćinstava je u vlasništvu svojih domova, prema 74 odsto kad je riječ o bijelcima.

Ili u obrazovanju: samo trećina Afroamerikanaca koja započne studiranje diplomira u roku od šest godina, upola manje od svojih bijelih kolega, navodi upravo objavljena analiza „Vašington posta”.

Drugi podatak ukazuje da je domaćinstvo čija glava ima samo diplomu srednje škole skoro deset puta bolje stojeće od istog domaćinstva Afroamerikanaca.

Jedan od glavnih zaključaka koji je iznio ovaj prestonički dnevnik (inače vlasništvo Džefa Bejzosa, danas najbogatijeg čovjeka na planeti), konstatuje da je finansijski jaz između bijelaca i Afroamerikanaca gotovo isti kao što je bio 1968, kada je usvojeno nekoliko važnih zakona koji je trebalo da obezbijede veću ravnopravnost između potomaka crnih robova i potomaka njihovih gospodara.

U tom momentu bogatstvo prosječne porodice crnačke srednje klase iznosilo je 6,674 dolara, prema 70.786 dolara tipične porodice bijelaca.

Ove brojke za 2016. iznose 13.024 dolara za tipično afroameričko domaćinstvo srednje klase prema 149.703 za istu kategoriju bijelog domaćinstva, što znači da se u ovom pogledu u poslednjih 70 godina gotovo ništa nije promijenilo.

I što najavljuje da će film koji se ovih dana na ulicama američkih gradova prikazuje uživo, u dogledno vrijeme sigurno imati reprizu.

(Autor je bivši glavni i odgovorni urednik „Politike”)

---